حالت تهوع

تهوع حالتی ناراحت کننده است که اغلب نیز به دنبال آن استفراغ پیش می آید. این حالت که با تخلیه محتویات معده همراه است، بسیار آزاردهنده و در صورت ادامه یافتن خطرناک است.

تهوع و استفراغ به خودی خود بیماری نیست، اما می تواند نشانه ای از مشکلاتی دیگر باشد. به عنوان نمونه بیماری حرکت یا دریازدگی، بارداری، درد شدید، استرس عاطفی یاترس، بیماری های کیسه صفرا، مسمومیت غذایی، پرخوری، واکنش به برخی بوهای خاص و حتی برخی مشکلات مغزی می توانند منجر به بروز چنین حالتی شوند.

البته علت استفراغ نیز با توجه به سن فرد متفاوت است. میان کودکان این حالت شاید بیشتر به دلیل عفونت های ویروسی، مسمومیت های غذایی، پرخوری و... ایجاد شود.

گاهی نیز زمان تهوع و استفراغ می تواند نشان دهنده علت آن باشد. مثلاً وقتی کمی بعد از غذا خوردن این حالت شروع می شود، می توان به مسمومیت های غذایی، التهاب معده و... شک کرد. البته حالت تهوع و استفراغ یک تا ۸ساعت پس از صرف غذا هم ممکن است به علت مسمومیت باشد.

 

▪ استفراغ خطرناک است؟

استفراغ به طور معمول بی خطر است، اما می تواند نشانه مشکلی جدی تر باشد که بنابراین به رسیدگی و کنترل نیاز دارد. یکی از مشکلات شایع در این زمینه کم شدن آب بدن است. البته این مشکل میان بزرگسالان کمتر دیده می شود، چون آنها با توجه به نشانه های کم آبی بدن (احساس تشنگی یا خشکی لب ها) از بروز مشکل جلوگیری می کنند، اما کودکان بیشتر در معرض این مساله قرار داشته و از این رو باید به آنها بیشتر توجه شود. خانم های باردار نیز باید این مشکل را جدی گرفته و با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت کنند.

 

▪ مراجعه به پزشک

چنانچه حالت تهوع و استفراغ چند روز ادامه پیدا کرد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. همچنین اگر با درمان های معمول خانگی شرایط بیمار بهبود نیافت، احتمال کم شدن آب بدن وجود داشته یا آسیبی جدی به او وارد شده است نیز مراجعه به پزشک را فراموش نکنید.

توجه داشته باشید در مورد نوزادان و کودکان زیر ۶ سال باید بیشتر دقت کنید؛ اگر این حالات حتی تنها چند ساعت ادامه یافت نیز وقت را از دست نداده و به پزشک مراجعه کنید.

همچنین اگر در استفراغ خون وجود دارد، سردرد شدید یا گرفتگی گردن، ضعف، گیجی یا کاهش هوشیاری نیز همراه با این حالات است سریع و به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.

درد شدید در ناحیه شکم، تب و اسهال نیز می تواند از دیگر علائمی باشد که به مراجعه اورژانسی به مراکز درمانی نیاز دارد.

 

▪ درمان

برای درمان استفراغ و حالت تهوع مایعات خالص بنوشید و به طور تدریجی مقدار آن را افزایش دهید. بهتر است تاوقتی حالت استفراغ خوب نشده از غذاهای جامد استفاده نشود. در صورتی که این حالت به دلیل بیماری خاص یا دارویی خاص ایجاد شده، نیز با نظر پزشک اقدامات لازم را انجام دهید.

 

▪ پیشگیری

از آنجا که تهوع و استفراغ مشکلاتی ناراحت کننده است، بهتر است از بروز آن پیشگیری کنیم. این کار هم با شیوه هایی ساده ممکن است. به عنوان مثال شاید بهتر باشد به جای ۳ وعده غذا با حجم زیاد، وعده هایی کوچک تر و در دفعات بیشتر انتخاب کرده و به آهستگی آنها را بخوریم. همچنین غذاهایی که هضمشان سخت است نیز بهتر است کمتر استفاده شوند.

 

▪ حالت تهوع بدون استفراغ

زمانی که احساس کردید این حالت به شما دست داده است، می توانید از استفراغ پس از آن پیشگیری کنید. به عنوان مثال می توانید مقدار کمی از مایعات شیرین و ملایم مانند آبمیوه هایی که البته اسیدی نباشند بنوشید.

همچنین خوب است در این شرایط در حالت نشسته یا دراز کشیده ـ اما در موقعیت صحیح ـ کمی استراحت کنید. چون فعالیت داشتن حالت تهوع را بدتر کرده و می تواند منجر به استفراغ شود.

در نهایت بهتر است در صورت ادامه یافتن چنین حالاتی مراجعه به پزشک را نادیده نگیرید.

داروهای مفید برای درمان حال تهوع: دومپریدون، اپرپیتانت. داروهای گیاهی ضد تهوع: زینتوما

درمان و راهکارهای تهوع و استفراغ

درمان

در بیماری که قبلا شرح داده شد، باید بر تعیین شدت بیماری از روی یافته‌های معاینه فیزیکی و شرح حال تمرکز داشت. درمان باید حمایتی و شامل محدودسازی غذاهای احتمالی محرک استفراغ و تجویز داروهای ضداستفراغ همراه با راهبرد مایع درمانی مناسب باشد. بیماران دچار دهیدراسیون خفیف تا متوسط می‌توانند از مایع درمانی خوراکی (یعنی تلفیقی از الکترولیت‌ها، قند و آب) یا نوشابه‌های ورزشی بهره‌مند شوند.

داروهای ضداستفراغی که بطور متداول تجویز می‌شوند شامل پرومتازین، متوکلوپرامید، پروکلرپرازین و اندانسترون هستند. در زمان باردار مصرف زنجبیل (۲۵۰ میلی‌گرم چهار بار در روز) در ۸۴% بیماران در مقایسه با دارونما باعث کاهش تهوع و استفراغ می‌شود.

تهوع و استفراغ مزمن معرفی مورد

بیماری که قبلا شرح داده شده ۲ ماه بعد با تهوع و استفراغ گهگاه که شدت آن به مراتب کمتر از مراجعه اول است، باز می‌گردد. علائم فعلی وی ۲ روز طول کشیده است و ۶ نوبت استفراغ کرده است. وی تب، لرز یا سردرد ندارد ولی ناخوشی گهگاه اپی‌گاستر را همراه با تهوع و استفراغ ذکر می کند. علائم وی با داروهای ضداسید رفع نمی‌شود و او ملنا یا خون در مدفوع نداشته است. وی ذکر می‌کند هنگام غذا خوردن به سرعت دچار سیری می‌شود و غالبا احساس نفخ دارد. وی با هیچ فرد بیمار یا ماده سمی مواجهه نداشته است، الکل نمی‌نوشد و هیدراسیون وی مطلوب به نظر می‌آید.

پیش‌زمینه

تهوع و استفراغ مزمن طبق تعریف شامل علائمی است که حداقل یک ماه طول کشیده باشد. شرح حال و معاینه فیزیکی می‌تواند به تشخیص محتمل‌ترین علت کمک کند. یادداشت روزانه غذاها و تهوع می‌تواند به تعیین الگوهای علائم و عوامل شروع‌کننده کمک کند. آزمایش‌های تشخیصی شامل تصویربرداری و ارزیابی آزمایشگاهی ممکن است با توجه به یافته‌های شرح حال و معاینه فیزیکی ضرورت داشته باشند. ممکن است با توجه به سیر بیماری و نتایج آزمایش‌های تشخیصی، ازوفاگوگاسترودئونوسکوپی لازم باشد.

راهکار تشخیصی

گاستروپارزی مرتبط با دیابت، بیماری ریفلاکس معده به مری، گاستریت و زخم معده از علل شایع تهوع و استفراغ مزمن هستند. آزمایش‌های اولیه باید بر اساس یافته‌های حاصل از شرح حال و معاینه فیزیکی انجام شوند. ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی در بیماران با علائم خطر یا نشانه‌های هشداردهنده (مثل سالمندان بالای ۵۵ سال، کاهش وزن غیرعمدی، دیس فاژی پیشرونده، استفراغ پایدار، شواهد خونریزی گوارشی، سابقه خانوادگی از سرطان گوارشی) توصیه می‌شود.

در این بیمار، ماهیت مزمن علائم و سیر نوسانی حاکی از این است که محتمل‌ترین علت گاستروپارزی مرتبط با دیابت است. در این بیمار و نیز دیگر بیماران مشکوک به گاستروپارزی، لازم است بررسی تخلیه معده انجام شود.

در بیماران با تهوع و استفراغ مزمن یا مراجعه که دچار درد شکمی بدون علت فیزیولوژیک قابل تعریف هستند، پزشکان باید اختلالات افسردگی ماژور، اسکیزوفرنی، اختلالات سوماتیزاسیون یا سوماتوفورم، هیپوکندریاز، اختلالات ساختگی، اختلال درد و اختلال اضطرابی منتشر را در نظر داشته باشند. نشانه کارنت نیز می‌تواند به تایید یا رد تشخیص درد شکمی با منشا روان‌شناختی کمک کند (نسبت درست‌نمایی مثبت = ۹۱/۲ [فاصله اطمینان ۹۵%: ۱۳/۳ – ۷۱/۲]؛ نسبت درست‌نمایی منفی = ۱۹/۰ [فاصله اطمینان ۹۵%: ۳۴/۰ – ۱۱/۰]).

درمان تهوع و استفراغ

بررسی تخلیه معده می تواند تاخیر تخلیه مواد جامد و مایع را که ممکن است تا ۵۵% بیماران دیابتی دچار آن باشند، کشف کند. افزایش کنترل قند در این بیماران می‌تواند باعث بهبود علائم شود. به علاوه یک رژیم کم‌چربی و دارای باقی‌مانده که شامل وعده‌های کوچک و مکرر است می‌تواند علائم گاستروپارزی را کاهش دهد. در صورت امکان داروهایی که باعث تاخیر تخلیه معده می‌شوند (مثل اپیوییدها، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، آنتی‌کولینرژیک‌ها) باید قطع شوند. الکل، حشیش و نیکوتین نیز تخلیه معده را به تاخیر می‌اندازند. تاخیر تخلیه معده را می‌توان با متوکلوپرامید یا اریترومایسین که تا ۶۰% باعث بهبود علائم می‌شوند درمان کرد. با این حال، تسکین علائم را باید در قبال خطر علائم شبه پارکینسون یا دیس‌کینزی تاخیری همراه با مصرف متوکلوپرامید و خطر تاکی‌فیلاکسی همراه با مصرف اریترومایسین، که باعث محدودیت اثربخشی طولانی مدت آن می‌شود، تعدیل کرد. بیماران دچار گاستروپارزی و کاهش وزن قابل توجه، دهیدراسیون مکرر، یا اختلالات الکترولیت‌ها باید برای درمان‌های آندوسکوپیک احتمالی و تجویز مکمل‌ها به یک متخصص گوارش ارجاع داده شوند.

وجود علائم سوء هاضمه نظیر احساس پری شکم بعد از صرف غذا، سیری زودرس، سوزش یا درد اپی‌گاستر حاکی از گاستریت است. آزمایش هلیکوباکترپیلوری باید انجام شود و اگر منفی بود، می‌توان بررسی تخلیه معده و ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی را انجام داد، خصوصا اگر تهوع و استفراغ تداوم داشته باشد. نامحتمل است بیماران دچار سوء هاضمه که داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی مصرف نمی‌کنند و سرولوژی هلیکوباکترپیلوری منفی دارند، دچار زخم معده باشند.

داروهای مفید برای درمان حال تهوع: دومپریدون، اپرپیتانت. داروهای گیاهی ضد تهوع: زینتوما

تهوع و استفراغ در بزرگسالان نشانه چیست

 تهوع و استفراغ حاد، در صورت فقدان درد حاد شکم، سردرد قابل توجه یا شروع اخیر داروهای خاص، معمولا نتیجه‌ای از عفونت های خود محدود شونده گوارشی است. تهوع و استفراغ یکی از عوارض جانبی پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و بیهوشی در جراحی است. دیگر تشخیص های بالقوه عبارتند از: مشکلات غدد درون‌ریز (از جمله بارداری)، اختلالات دستگاه عصبی مرکزی، علل روان‌پزشکی، مواجهه با سموم، اختلالات متابولیک، و علل گوارشی انسدادی یا عملکردی. علت احتمالی تهوع و استفراغ حاد معمولا با شرح حال و معاینه فیزیکی قابل تعیین است.

نشانه های هشداردهنده نظیر دهیدراسیون، اسیدوز ناشی از یک اختلال متابولیک زمینه‌ای یا شکم حاد، ارزیابی‌های بیشتری را ایجاب می‌کنند. بر اساس تشخیص احتمالی آزمون‌های آزمایشگاهی پایه می‌تواند شامل آزمایش کامل ادرار، آزمایش ادرار از نظر بارداری، شمارش کامل سلول‌های خون، مجموعه جامع آزمایش‌های متابولیک، سطوح آمیلاز و لیپاز، سطح هورمون محرک تیروئید و آزمایش مدفوع با کشت باشد. مطالعات تصویربرداری شامل رادیوگرافی، سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری (CT) هستند.

اگر شک به یک فرآیند حاد داخل جمجمه‌ای وجود داشته باشد، لازم است CT از سر انجام شود. تهوع و استفراغ مزمن به علائمی اطلاق می‌شود که حداقل یک ماه طول کشیده باشد. بیماران با علائم خطر بدخیمی‌های معده یا علائم هشداردهنده باید با ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی ارزیابی شوند. اگر شک به پارزی معده وجود داشته باشد، بررسی تخلیه معده توصیه می‌شود. هنگام ارزیابی بیماران دچار تهوع و استفراغ مزمن، علاوه بر علل عملکردی، توجه به علل روان‌پزشکی نیز حائز اهمیت زیادی است.

تهوع و استفراغ یک علامت شایع مراجعین در مراقبت‌های اولیه است. راهکارهای تشخیصی و درمانی بر اساس طول مدت علائم، متفاوت هستند. این مقاله با موارد نمونه به بررسی تهوع و استفراغ حاد و مزمن می‌پردازد.

تهوع و استفراغ حاد معرفی مورد

یک زن ۴۹ ساله با دیابت قندی نوع دو، به دلیل سابقه‌ای از استفراغ متناوب و تهوع حاد از سه روز قبل مراجعه کرده است. بیمار هنگام خوردن غذاهای جامد به سرعت دچار تهوع می شود. وی تب و لرز، درد شکم، اسهال، هماتوشزی، ملنا یا یبوست ندارد. داروهای ضداسید بدون نسخه موثر نبوده‌اند. اندازه‌گیری‌های انجام شده قند خون در منزل کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر بوده است.

داروهای مفید برای درمان حال تهوع: دومپریدون، اپرپیتانت. داروهای گیاهی ضد تهوع: زینتوما

10 نکـتـه ای کـه بـایـد دربـاره آنـتـی بـیـوتـیـک هـا بـدانـیـد

آنتی بیوتیک ها و از جمله پنی سیلین ها، از زمان ساخته شدن تاکنون، جان افراد بی شماری را نجات داده اند...
بسیاری از بیماری های کشنده دیروز، امروز به راحتی قابل درمان هستند، اما باوجود همه این فواید می توانند باعث بروز مشکلاتی شوند:

۱- آنتی بیوتیک ها، میان باکتری مفید و مضر تفاوتی نمی گذارند. در بدن انسان، تعادل مشخصی میان میلیون ها باکتری برقرار است و بسیاری از آنها کار محافظت از بدن را به عهده دارند اما استفاده مداوم از آنتی بیوتیک ها (به خصوص انواع وسیع الطیف)، می تواند با از بین بردن باکتری های مفید بدن، سیستم طبیعی آن را به هم بزند.

 

۲-.بدترین کار، مصرف نکردن مقادیر تجویز شده آنتی بیوتیک است؛ استفاده ناکافی از آنتی بیوتیک ها، باعث می شود باکتری های ضعیف از بین بروند اما انواع مقاوم، باقی می مانند. فرد حس می کند با مصرف چند نوبت دارو، بهبود پیداکرده و درمان را ادامه نمی دهد، اما باکتری های باقیمانده که با آنتی بیوتیک برخورد کرده اند، ساختمان خود را تغییر می دهند و در آینده، آنتی بیوتیک ها نخواهند توانست روی آنها اثر کنند. 

۳-.باکتری ها با تغییر در DNA خود (جهش)، می توانند در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاومت کنند. آنها میلیون ها باکتری مقاوم دیگر تولید می کنند و از بین بردن آنها بسیار سخت تر می شود.

 

۴.آنتی بیوتیک ها (از جمله پنی سیلین)، هیچ اثری روی ویروس ها ندارند، اما متاسفانه در بسیاری موارد در بیماری های ویروسی (مثل سرماخوردگی ها) بی دلیل تجویز و مصرف می شوند. استفاده نابجا از آنتی بیوتیک ها، یکی از دلایل اصلی ایجاد مقاومت باکتری ها در برابر آنهاست.

 

۵.مشخص شده پزشکان مسن و گرفتار که بیماران زیادی را در طول روز معاینه می کنند، بیشتر به تجویز آنتی بیوتیک تمایل دارند. این تجویز نابجا می تواند بسیار مشکل ساز باشد.

 

۶.در سال های اخیر، آنتی بیوتیک جدیدی کشف نشده یا تعداد آنها بسیار محدود بوده است. ساخت آنتی بیوتیک های جدید بسیار وقت گیر و پرهزینه است و برای شرکت های داروسازی منفعت چندانی ندارد. به علاوه، چون میزان مرگ ومیر به دلیل ابتلا به عفونت ها کم شده و عفونت ها از بیماری های قابل درمان محسوب می شوند، دولت ها نیز تمایل چندانی به سرمایه گذاری در ساخت آنتی بیوتیک های جدید ندارند.

 

۷.مشخص شده مصرف چای سبز با آنتی بیوتیک ها، می تواند فعالیت ضدباکتری آنها را افزایش دهد.

 

۸.بسیاری از افراد، به اشتباه گمان می کنند آنتی بیوتیک های وسیع الطیف، قوی تر هستند و مصرف آنها را ترجیح می دهند اما اینطور نیست. اگر باکتری در برابر آنتی بیوتیک خاصی (با طیف باریک) حساس باشد، باید همان نوع را مصرف کرد. طیف باریک اثر یک آنتی بیوتیک به معنی ضعیف بودن آن نیست.

۹.آنتی بیوتیک ها، نجات دهنده انسان ها بوده اند. قبل از کشف آنها، عفونت علت عمده مرگ ومیر بود، اما امروزه علل عمده مرگ ومیر، بیماری های قلبی عروقی، کلیوی و سرطان ها هستند.

 

۱۰ امروزه میزان استفاده از آنتی بیوتیک ها در حیوان ها بیش از انسان هاست. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده بیش از نیمی از تولید آنتی بیوتیک ها در جهان برای حیوانات مزرعه به کار می رود. در ۳۰ سال اخیر، استفاده از پنی سیلین ها در حیوانات مزرعه ۶۰ درصد افزایش یافته است.

داروهای آنتی بیوتیک پرکاربرد: کوآموکسی کلاو، پلی میکسین بی سولفات، داکسی سیکلین، پنی سیلین،سفکسیم

۵ نشانه نیاز بدن به آنتی بیوتیک

مصرف آنتی بیوتیک ها، تنها در صورت وجود علائمی خاص هنگام سرماخوردگی مجاز است. بدن انسان به گونه ای آفریده شده که گاهی اوقات پیام های درد را به شکل گرفتگی بینی، سرفه یا جراحت گلو نشان می دهد. در این شرایط اغلب افراد می کوشند تا در اولین فرصت با مصرف آنتی بیوتیک علائم سرماخوردگی را در همان مراحل خفیف بهبود دهند در صورتی که آنتی بیوتیک هیچگونه تأثیری بر این علائم ندارد.

آنتی بیوتیک ها، داروی کشنده باکتری ها هستند که در ۹۰ درصد از عفونت های مجاری تنفسی از جمله آنفلوآنزا مؤثر بوده و عفونت های سینوسی را بهبود می بخشد.

از آنجا که آنتی بیوتیک ها بر ویروس ها بی اثرند، افتراق عامل بوجود آورنده بیماری توسط پزشک نقش مهمی در استفاده مؤثر از داروها و التیام بیماری ها دارد.

بنابراین لازم است یکسری علائم در فرد بیمار وجود داشته باشد تا وجود باکتری ثابت شده و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک مشخص شود. علاوه بر نشانه هایی که پزشک متخصص در فرد بیمار پیدا می کند وجود پنج علامت برای مصرف آنتی بیوتیک ضروری شمرده شده است تا به این ترتیب از مصرف خودسرانه این قبیل داروها پیشگیری شود.

▪ تب: افزایش دمای بدن، لرز و احساس سرما از نشانه های ورود باکتری ها به بدن است. اگرچه این علائم به واسطه ورود ویروس ها نیز در بدن تظاهر پیدا می کنند ولی تداوم آنها نشانه ای از نیاز به آنتی بیوتیک است.

▪ طول مدت بیماری: از آنجا که عفونت های ویروسی به سینوس ها گسترش پیدا می کند و ممکن است با عفونت های باکتریایی همراه شود، چنانچه سرماخوردگی های ویروسی بیش از ۱۰ الی ۱۴ روز ادامه پیدا کند نیاز به مصرف آنتی بیوتیک مناسب با تجویز پزشک وجود دارد.

 

▪ ترشحات رنگی: اغلب ترشحات مجاری هوایی که توسط ویروس ها به وجود می آیند، آبکی و شفاف هستند اما چنانچه این ترشحات سبزرنگ شده باشند، عفونت باکتریایی تلقی می شوند، بنابراین نیاز به مراجعه به متخصص دارد.

 

▪ زخم گلو: اگرچه مخاط قرمزرنگ گلو و بلع دردناک در انواع سرماخوردگی ها وجود دارد اما لکه های سفیدرنگی که پزشک در حلق تشخیص می دهد نشان از عفونت های باکتریایی است.

 

▪ تست آزمایشگاهی: بررسی خلط سینه یا ترشحات بینی در آزمایشگاه، روش مناسبی برای نوع میکروب وارد شده به بدن است. از آنجا که کشت باکتری ها حداقل دو روز زمان نیاز داشته و پرهزینه تر است، این روش در رابطه با تشخیص عفونت سل، کاربرد بیشتری دارد.

داروهای آنتی بیوتیک پرکاربرد: کوآموکسی کلاو، پلی میکسین بی سولفات، داکسی سیکلین، پنی سیلین، سفکسیم
روزنامه ایران