تهوع حالتی ناراحت کننده است که اغلب نیز به دنبال آن استفراغ پیش می آید. این حالت که با تخلیه محتویات معده همراه است، بسیار آزاردهنده و در صورت ادامه یافتن خطرناک است.
تهوع و استفراغ به خودی خود بیماری نیست، اما می تواند نشانه ای از مشکلاتی دیگر باشد. به عنوان نمونه بیماری حرکت یا دریازدگی، بارداری، درد شدید، استرس عاطفی یاترس، بیماری های کیسه صفرا، مسمومیت غذایی، پرخوری، واکنش به برخی بوهای خاص و حتی برخی مشکلات مغزی می توانند منجر به بروز چنین حالتی شوند.
البته علت استفراغ نیز با توجه به سن فرد متفاوت است. میان کودکان این حالت شاید بیشتر به دلیل عفونت های ویروسی، مسمومیت های غذایی، پرخوری و... ایجاد شود.
گاهی نیز زمان تهوع و استفراغ می تواند نشان دهنده علت آن باشد. مثلاً وقتی کمی بعد از غذا خوردن این حالت شروع می شود، می توان به مسمومیت های غذایی، التهاب معده و... شک کرد. البته حالت تهوع و استفراغ یک تا ۸ساعت پس از صرف غذا هم ممکن است به علت مسمومیت باشد.
▪ استفراغ خطرناک است؟
استفراغ به طور معمول بی خطر است، اما می تواند نشانه مشکلی جدی تر باشد که بنابراین به رسیدگی و کنترل نیاز دارد. یکی از مشکلات شایع در این زمینه کم شدن آب بدن است. البته این مشکل میان بزرگسالان کمتر دیده می شود، چون آنها با توجه به نشانه های کم آبی بدن (احساس تشنگی یا خشکی لب ها) از بروز مشکل جلوگیری می کنند، اما کودکان بیشتر در معرض این مساله قرار داشته و از این رو باید به آنها بیشتر توجه شود. خانم های باردار نیز باید این مشکل را جدی گرفته و با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت کنند.
▪ مراجعه به پزشک
چنانچه حالت تهوع و استفراغ چند روز ادامه پیدا کرد باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود. همچنین اگر با درمان های معمول خانگی شرایط بیمار بهبود نیافت، احتمال کم شدن آب بدن وجود داشته یا آسیبی جدی به او وارد شده است نیز مراجعه به پزشک را فراموش نکنید.
توجه داشته باشید در مورد نوزادان و کودکان زیر ۶ سال باید بیشتر دقت کنید؛ اگر این حالات حتی تنها چند ساعت ادامه یافت نیز وقت را از دست نداده و به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر در استفراغ خون وجود دارد، سردرد شدید یا گرفتگی گردن، ضعف، گیجی یا کاهش هوشیاری نیز همراه با این حالات است سریع و به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید.
درد شدید در ناحیه شکم، تب و اسهال نیز می تواند از دیگر علائمی باشد که به مراجعه اورژانسی به مراکز درمانی نیاز دارد.
▪ درمان
برای درمان استفراغ و حالت تهوع مایعات خالص بنوشید و به طور تدریجی مقدار آن را افزایش دهید. بهتر است تاوقتی حالت استفراغ خوب نشده از غذاهای جامد استفاده نشود. در صورتی که این حالت به دلیل بیماری خاص یا دارویی خاص ایجاد شده، نیز با نظر پزشک اقدامات لازم را انجام دهید.
▪ پیشگیری
از آنجا که تهوع و استفراغ مشکلاتی ناراحت کننده است، بهتر است از بروز آن پیشگیری کنیم. این کار هم با شیوه هایی ساده ممکن است. به عنوان مثال شاید بهتر باشد به جای ۳ وعده غذا با حجم زیاد، وعده هایی کوچک تر و در دفعات بیشتر انتخاب کرده و به آهستگی آنها را بخوریم. همچنین غذاهایی که هضمشان سخت است نیز بهتر است کمتر استفاده شوند.
▪ حالت تهوع بدون استفراغ
زمانی که احساس کردید این حالت به شما دست داده است، می توانید از استفراغ پس از آن پیشگیری کنید. به عنوان مثال می توانید مقدار کمی از مایعات شیرین و ملایم مانند آبمیوه هایی که البته اسیدی نباشند بنوشید.
همچنین خوب است در این شرایط در حالت نشسته یا دراز کشیده ـ اما در موقعیت صحیح ـ کمی استراحت کنید. چون فعالیت داشتن حالت تهوع را بدتر کرده و می تواند منجر به استفراغ شود.
در نهایت بهتر است در صورت ادامه یافتن چنین حالاتی مراجعه به پزشک را نادیده نگیرید.
داروهای مفید برای درمان حال تهوع: دومپریدون، اپرپیتانت. داروهای گیاهی ضد تهوع: زینتوما
